პირველი მიტინგი აფხაზეთში.1988 წელი.

1988 წ. 12 ნოემბერს თბილისის იპოდრომზე პირველი ხალხმრავალი მიტინგი გაიმართა. ფაქტიურად, ამ აქციამ დაუდო სათავე საქართველოში ეროვნულ-განმანთავისუფლებელი მოძრაობის მასობრიობას. მიტინგზე მერაბ კოსტავამ ჩამოაყალება პრინციპები, რომლის მიხედვითაც უნდა მომხდარიყო საბჭოთა სისტემის დემონტაჟი და საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენა. 23-ის 200 000-იანმა აქციამ და 26 ნოემბრის უნივერსიტეტში სტუდენტები და მოძრაობის ლიდერების შეხვდრამ სსრკ-ს უმაღლესი საბჭოს ქართველ დეპუტატებთან ცხადი გახადა საქართველოს არჩევანი.  

კრემლმა ნაცად ხერხს მიმართა და დაძაბულობის კერამ აფხაზეთში გადაინაცვლა, სადაც აფსუათა ჯგუფმა "აიდგილარა" ჩამოყალიბა.

თურქეთი და აფსუათა იმედები

რუსეთ-თურქეთის ურთიერთობა გარკვეულ გავლენას ახდენს აფხაზეთის პრობლემაზე, იქაურ მმართველ რეჟიმსა და საზოგადოებაზე. მას ისტორიული მიზეზებიც აქვს. ამასთან, სოხუმელი ლიდერები ცდილობენ თურქეთთან ნამეტანი დაშაქრული ურთიერთობებით რუსეთი არ აწყენინონ, მაგრამ გვერდს ვერ უვლიან იქ არსებული დიდი დიასპორის საკითხსა და ეკონომიკურ საჭიროებებს. საქართველოს ხელისუფლება 90-იან წლებში არაეფექტურად და უნიათოდ ეწინააღმდეგებოდა თურქეთის სხვადასხვა კერძო სტრუქტურის უკანონო საქმიანობას ოკუპირებულ აფხაზეთში. ერთხელ ვ. არძინბაც კი ჩაიყვანეს "ტურისტად" იქ... ამ თვალსაზრისით შემდგომმა მთავრობებმა შესამჩნევად გამოასწორეს მდგომარეობა, თუმცა, ჩავარდნები მაინც ხდება.

აფსუებისთვის თურქეთთან ნებისმიერი კავშირისთვის მთავარ წინაღობას  რუსეთ-თურქეთის ურთიერთობათა არასტაბილურობაა, რომელსაც სხვადასხვა ფაქტორი განაპირობებს, რომელთა შორისაა: ისტორიული მეხსიერება, გეოპოლიტიკური პრიორიტეტები, საზოგადოებრივი აზრი. აი, სავაჭრო ბრუნვის ზრდა, გაზსადენი „სამხრეთ ნაკადი“, აშშ-სთან უთანხმოება თუ კონფრონტაცია კი აახლოებს მათ (უფრო ერდოღანსა და პუტინს).

აფხაზეთი 9 აპრილის წინა დღეებში. მოგონების მაგიერ 30 წლის შემდეგ.

1989 წ. 18 მარტს აფსუა სეპარატისტებმა ს. ლიხნში გამართეს მრავალათასიანი შეკრება-მიტინგი, რომელზეც მიიღეს ანტიქართული წერილი მოსკოვისადმი - ე. წ. “ლიხნის მიმართვა”, რომელშიც, ფაქტიურად, საქართველოსგან გამოყოფა და რუსეთთან შეერთება მოითხოვეს. 

ლიხნის პროვოკაციას ქართველებმა 1989 წ. 25 მარტის სოხუმისა და გალის გრანდიოზული მანიფისტაციებით უპასუხეს. მასზე სიტყვით გამოვიდნენ მერაბ კოსტავა, ზურაბ ჭავჭავაძე, ჯონი ლატარია, ალექსანდრე ჯიქია (ედპ), დიმა ჯაიანი და სხვა.
აღნიშნულ აქციაზე გადაწყდა, რომ ანტიიმპერიული მიტინგი ჩატარებულიყო რუსეთ-საქართველოს საზღვარზე დაბა ლესელიძეში, მდ. ფსოუსთან, რითაც სიმბოლურად გამოიხატებოდა ჩვენი მთავარი მტრის - რუსეთისადმი დამოკიდებულება. ამით აფსუებს ვაჩვენებდით, რომ მათთან პრობლემები არ გვაქვს, ჩვენ პატივს ვცემთ მათ ეროვნულ გრძნობებს და ა. შ.
1989 წ. 1-ელ აპრილს ლესელიძეში ავტობუსებით გავემგზავრეთ. მიტინგზე გამომსვლელთა (ზ. ჭავჭავაძე, ჯ. ლატარია, ბ. კაკუბავა, მ. კოსტავა და ა. შ.) მთელი რისხვა მიმართული იყო კრემლისაკენ, იმპერიისკენ. აქციას “იცავდა” შინაგანი ჯარის საკმაოდ მოზრდილი შენაერთი. მიტინგის შემდეგ მ. კოსტავა, თ. ჩხეიძე, ზ. ჭავჭავაძე და სხვები გაგრაში შეყოვნდნენ. დანარჩენები გამოვემგზავრეთ სოხუმში. 

აფხაზეთის „პრეზიდენტის“ არჩევნები და რუსული გზავნილები

2019 წ. 21 ივლისს აფხაზეთში გაიმართება მეშვიდე „საპრეზიდენტო“ არჩევნები, რომელსაც ოკუპანტი რუსეთისა და ტერორისტული ორგანიზაცია „ჰამაზის“ გარდა კიდევ რამდენიმე ქვეყანა და ანკლავი თუ აღიარებს. იმის გამო, რომ ამ ე. წ. არჩევნებს მხოლოდ ადგილობრივი მნიშვნელობა აქვს, თითო-ოროლა რუსი ანალიტიკოსი ან კომენტატორი თუ „იცლის“ მასზე. მათში გამოირჩევა აფსუებისთვის ერთ-ერთი ავტორიტეტი, სეპარატიზმის ძველი იდეოლოგი, მოსკოვში მცხოვრები სამართლის დოქტორი და აფხაზურ-აბაზური ხალხების მსოფლიო კონგრესის დამაარსებელი ტარას შამბა, რომელიც კრემლის კურანტების სიმაღლიდან პერმანენტულად მოძღვრავს ყოფილ თანამემამულეებს.

ტ. შამბა ინტერნეტ გამოცემა http://abkhazinform.com-ში მ. წ. 4 აპრილს გამოქვეყნებულ სტატიაში ამბობს, რომ ბოლო რამდენიმე წელი აფსუური საზოგადოება ღრმა კრიზისშია და სამოქალაქო ომსაც კი გადაურჩა და მომავალმა არჩევნებმა კი, შესაძლოა, კატასტროფამდე მიიყვანოს აფხაზეთის სახელმწიფოებრიობა.

რუსეთი და აფსუათა ტრაგიკული მომავალი

დღეს აფხაზეთი რუსეთის ტოტალური კონტროლის ქვეშაა. მიუხედავად იმისა, რომ მოსკოვი აჭმევს, ასმევს და იცავს აფსუებს, მათ რუსები ეზიზღებათ. ეს, როგორც თითქმის ყველა კავკასიელს, აფსუებს ისტორიულადაც მოსდევთ და გენის მოლეკულამდე ეჯავრებათ მონღოლ-სლავური, ვოლგისპირეთსა და ტუნდრაში ჩამოყალიბებული, რუსეთად წოდებული წარმონაქმნი, რომლის არსებობის ლეიტმოტივი საკუთარი ხალხისა და მეზობელი ერების მუდმივი მტრობა და ტანჯვა-წამებაა, „ვლადიკავკაზობა“ და „ვლადივოსტოკობაა“. დღეს „ვლადიგრუზინობა“ მთლად ვერ გამოუვიდა, მაგრამ „ვლადიაფხაზობას“ იჩემებს.

რუსეთისაგან განთავისუფლება აფხაზეთში დაიწყო და იქ დამთავრდება

საქართველოდან რუსული ჯარის გაყვანის საკითხი ოფიციალურად სწორედ აფხაზეთის ომის პერიოდში დადგა და ამ დროიდან იწყება მოლაპარაკების პროცესი. მაგრამ მისი, ასე ვთქვათ, პრეისტორია ვარშავის პაქტის ქვეყნებსა და ნატოს შორის 1990 წ. და 1992 წ., უკვე სსრკ-ს დაშლის შემდეგ, ტაშკენტში  ჩვეულებრივ შეიარაღების შესახებ ხელმოწერილი საერთაშორისო ხელშეკრულებები გახდა.

რუსეთის ჯარების შესახებ საქართველოს ხელისუფლებამ პირველი საკანონმდებლო დოკუმენტები 1993 წ. აპრილში მიიღო. 

ვინ იქნება აფხაზეთის "პრეზიდენტი"

რუსეთთან აფხაზეთისთვის ომის შემდეგ, იქ ოთხი ე. წ. პრეზიდენტი ჰყავდათ (ვ. არძინბა, ს. ბაღაფში, ა. ანქვაბი, რ. ხაჯინბა). პირველი ორი გარდაცვლილია, ორივე უკურნებელი სენით, მაგრამ ს. ბაღაფში - საეჭვო გარემოებებში მოსკოვში მკურნალობის დროს. ამბობენ, ქართველების მიმართ (გალის რაიონში) შედარებით ლოიალური დამოკიდებულებისა და კრემლისთვის შეუსრულებელი ზოგიერთი ვალდებულების გამო (უძრავი ქონების გაყიდვის, ერთობლივი ძალოვანი სტრუქტურების შექმნის გაჭიანურების, ე. წ. საზღვრისა და სხვა საკითხები).

„პრეზიდენტ“ ა. ანქვაბზე განხორციელდა 5 თავდასხმა მისი ლიკვიდაციის მიზნით და ბოლოს, 2014 წ., გადატრიალებით გააძევეს გუდაუთის რუსული ბაზის გავლით მოსკოვში. ძლივს გადაურჩა სიკვდილს.

ისლამი ოკუპირებულ აფხაზეთში

აფხაზეთი მრავალკომფესიური არასდროს ყოფილა. მიუხედავად მრავალი ისტორიული ქარტეხილისა, ვერც სხვადასხვა ქრისტიანულმა მიმართულებამ და ვერც მაჰმადიანობამ აქ ფეხი ვერ მოიკიდა ისე, როგორც ეს თუნდაც აღმოსავლეთ საქართველოში ან აჭარაში მოხდა. ამიტომ მეჩეთები (ტრადიციული გაგებით) აფხაზეთში არც ადრე იყო და არც ამჟამადაა.

დღეს აფხაზეთში რამდენიმე ასეული ადამიანი თუ თვლის თავს მუსულმანად. სოხუმისა და გუდაუთის სალოცავები (მეჩეთად ადაპტირებული ჩვეულებრივი სახლები), ფაქტიურად, ცარიელია.

ოკუპაციის დასაწყისიდან აფხაზეთში ისლამის გავლენის ამაღლებაზე მუშაობდნენ აფსუათა უცხოური დიასპორები (თურქეთიდან, იორდანიიდან, სირიიდან), რომელთაც, სავარაუდოდ, იქაურ სპეცსამსახურებთან ჰქონდათ კავშირი. ამისთვის, სავარაუდოდ, მუხაჯირთა შთამომავლების ჩამოსახლებას უნდა შეეწყო ხელი, მაგრამ ეს ვერ განხორციელდა, რადგან, ჯერ ერთი, უპერსპექტივო და პოტენციურად საშიშ ადგილას ცხოვრება აღარავის სურს და, მეორე, რუსი ოკუპანტების ინტერესიამას გამორიცხავდა - ისინი კი აფხაზური რეჟიმის ერთადერთი პატრონები და დამფინანსებლებია.  რეპატრიაციის პროგრამის განხორციელებას, რომელზეც აფსუები სერიოზულ იმედებს ამყარებდნენ, სოლიდური თანხები სჭირდებოდა. ასე, რომ მუჰაჯირთა ჩამოსახლება ჩაიშალა და დემოგრაფიული ბუმიც ვერ შედგა.

დეოკუპაციის კომისია

საქართველოს პარლამენტში 1996 წ. შეიქმნა ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საკითხთა დროებითი კომისია. წინა, რუსეთთან ომის დროს არჩეულ საკანონმდებლო ორგანოშიც არსებობდა კონფლიქტთან დაკავშირებული ორი სტრუქტურა:  გაგრის მოვლენების შემსწავლელი და აფხაზეთის საქმეთა კომისიები. უკანასკნელს ევალებოდა აფხაზეთის პოლიტიკურ სტატუსზე წინადადებების შემუშავება, მაგრამ მათ რეალურად ვერ იმუშავეს.

ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საკითხთა დროებითი კომისიას ზურგს უმაგრებდა ფრაქცია „აფხაზეთი“ და მთელი პარლამენტის განწყობაც შესაბამისი გახლდათ, რაც, სამწუხაროდ, დროთა განმავლობაში პოლიტიკური კონიუნქტურის გამო შესუსტდა. აფხაზეთიდან 1992 წ. არჩეულ დეპუტატებს,  რომლებსაც ორჯერ გაუგრძელდათ უფლებამოსილების ვადა და რომლებმაც ორ ფრაქციად გაყოფა მოასწრეს, 2003 წ., ვარდების რევოლუციის შემდეგ, დეპუტატის მანდატები ჩამოართვეს...

О президентских "выборах" Абхазии 2019 года

31 января т. г. Теймураз Хишба был избран руководителем штаба оппозиционного Общенационального движения по защите государственности Абхазии (создан 27 августа 2018 г.). Ранее штаб ОНД возглавлял бывший "вице-президент" (при А. Анквабе) и руководитель избирательного штаба Аслана Бжания на президентских выборах 2014 года Михаил Логуа. Теймураз Хашба соратник Сергея Шамба,  возглавлял гагрское отделение партии «Единая Абхазия» и работал зам. главы администрации города.

В Совет Общенационального движения по защите государственности Абхазии входят: Аслан Бжания - депутат Народного собрания, президент Фонда «Апра», Алхас Квициния - председатель политсовета политической партии «Амцахара», Дмитрий Дбар - депутат Народного Собрания РА, председатель республиканской общественной организации «Кяразаа», Омар Джинджолия - депутат Народного Собрания РА, Юрий Хагуш - депутат Народного Собрания РА, Астамур Аршба - депутат Народного Собрания РА, Михаил Логуа – председатель Фонда Сергея Багапш, Ирина Агрба - председатель общественной организации «Женщины в политике», Нугзар Ашуба - председатель общественной организации «Абзанхара», Лаша Ашуба - депутат Народного Собрания РА, Батал Айба - депутат Народного Собрания РА, Сергей Шамба - председатель политической партии «Единая Абхазия», Вячеслав Чирикба - руководитель Экспертного фонда «Ахьыпшымра».

აფხაზეთის 2019 წლის "საპრეზიდენტო" არჩევნების შესახებ

მ. წ. 31 იანვარს ოკუპირებული აფხაზეთის ოპოზიციურ გაერთიანების „აფხაზეთის სახელმწიფოებრიობის დაცვის საზოგადოებრივი მოძრაობის“ (შეიქმნა 2018 წ. 27 აგვისტოს) შტაბის ახალ ხელმძღვანელად აირჩიეს თეიმურაზ ხიშბა, რომელმაც შეცვალა ყოფილი „ვიცე-პრეზიდენტი“  მიხეილ ლოგუა (ა. ანქვაბის დროს) და რომელიც დღევანდელი „პრეზიდენტის“ რაულ ხაჯინბას მთავარი ოპონენტის ასლან ბჟანიას (დეპუტატი, ადრე - სახელმწიფო უშიშროების სამსახურის უფროსი, გენერალი) საარჩევნი შტაბს ხელმძღვანელობდა 2014 წ. საპრეზიდენტო არჩევნების დროს.

თეიმურაზ ხაშბა სერგეი შამბას თანამებრძოლია და მისი პარტიის „ერთიანი აფხაზეთის“ (Единая Абхазия) გაგრის განყოფილებას ხელმძღვანელობდა და მუშაობდა ადმინისტრაციის უფროსის მოადგილედ.

სომხების მონაწილეობა აფხაზეთის ომში

1992 წ. აფხაზეთში საომარი მოქმედებების დაწყებისთანავე ადგილობრივმა სომხებმა ხელში იარაღი აიღეს. ჩვენ არ გვაქვს დოკუმენტურად დადასტურებული მონაცემები, რომ მათ აქტიობას რუსეთის სპეცსამსახურები ხელმძღვანელობდნენ, მაგრამ არსებული მასალები და მაგალითები სწორედ ამაზე მეტყველებს.

გაგრელი სერგეი ზაბელიანის ინიციატივით, რომელსაც შემდგომ ბაგრამიანის ბატალიონის ზურგის უფროსის მოადგილედ ვხედავთ, 1992 წ. 15 აგვისტოს (ომის მეორე დღეს) 200 სომეხი მზად იყო საომრად. ამათგან 20-მდე კაცმა პირველ შეტაკებაში მიიღო მონაწილეობა გუდაუთის რ-ნ ს. შიცკვარასთან (ვიტალი სმირის დაჯგუფებაში). შემდგომ, 1993 წ. 5 იანვარს, სოხუმზე განხორციელებულ შეტევაში გენა ჭანბას ასეულის შემადგენლობაში იბრძოდა სომეხთა ოცეული. აქ მათ დანაკარგები ნახეს მოკლულთა და ტყვეთა სახით.

სეპარატისტთა ხელისუფლებამ შესაბამისად დააფასა სომეხთა აქტიურობა და ვ. არძინბას 1993 წ. 9 თებერვლის ბრძანების საფუძველზე შეიქმნა „ბაგრამიანისსახელობის სომხური ბატალიონი“.  აფსუებისადმი ერთგულების ფიცი პირველმა ალბერტ ტოპოლიანმა დადო. ამ შენაერთში ძირითადად გაერთიანდნენ გაგრის, გუდაუთის რ-ებისა და ტყვარჩელელი სომხები. მეთაურად დაინიშნა უფროსი ლეიტენანტი ვაგარშაკ კოსიანი, ხოლო შტაბის უფროსად - პოლკოვნიკი ლეონიდ მარქარიანი. მათ შეუერთდნენ მთიანი ყარაბაღიდან დაბრუნებული მეომრებიც.

საქართველოს გენპროკურატურის გამოძიების მასალებით, უშიშროებისა და სადაზვერვო ორგანოების მონაცემებით, ბაგრამიანის ბატალიონმა აქტიური მონაწილეობა მიიღო აფხაზეთში ქართველთა გენოციდსა და ეთნიკურ წმენდაში.

ბაგრამიანის ბატალიონი შეიარაღებასა და სხვა საჭიროებებს რუსეთიდან რეგულარულად და ორგანიზებულად ღებულობდა. მოსკოვის დავალებით შენაერთს ეხმარებოდნენ სომხური დიასპორის წარმომადგენლები, ბიზნესმენები (მაგ., ყოფილი გაგრელი სერგეი ჩაკრიანი და სხვა).